Shkruan: Sonila LUZI, Psikologe edukimi…
Sindroma e kasolleve ose të burgosurve u referohet atyre njerëzve që e kanë jetuar mjaft mirë mbylljen dhe nuk duan më të largohen nga shtëpia.I kemi llogaritur ditët dhe orët, për të qenë në gjendje të dalim sërisht, të thithim ajrin e pastër dhe të marrim pak diell.
Papritur jemi ballafaquar me momentin aq të pritur e dëshiruar për të dalë dhe kur kjo është vërtet e mundur, tani ne nuk duam më të dalim.Është një ndjenjë e përzier frike dhe pasigurie, trishtimi ose ankthi për ndryshimin me të cilin do të përballemi, i kombinuar me mungesën e një qëllimi.
A është sindroma e kasolleve ose të burgosurve një sëmundje e përkohshme apo mund të zgjasë një kohë të gjatë? Cila është sindroma e të burgosurit?
Sindromi i të burgosurve ose kasolleve është një sindromë që nënkupton një dëshirë për të qëndruar në strehën tuaj dhe të mos dëshironi ta lini atë. Nuk është një çrregullim i vërtetë mendor, por normalisht shoqërohet me një gjendje të veçantë të lidhur me një periudhë të gjatë mbyllje, të tillë si një sëmundje, ose një gjendje patologjike, ose në rastin që ne sapo kemi përjetuar, pandeminë Coronavirus.
Është një sindromë që ka ndodhur më parë në rajonin e Amerikës së Veriut, ku dimri i ftohtë çonte në mbyllje totale, por është një term (dhe rrjedhimisht edhe një sindromë) që nuk njihet plotësisht në një nivel psikologjik dhe shkencor, pasi i mungon leteratura dhe studimet e rasteve. Sidoqoftë, disa raste janë theksuar në të cilat kur një pacient pas një hospitalizimi të gjatë ose trajtimi ka zhvilluar pasiguri, frikë dhe ankth ndaj botës së jashtme. Dhe duket se kjo ndjenjë po shoqëron gjithashtu shumë njerëz në fund të karantinës.
A mund ta identifikojmë sindromën e kasolleve me agorafobinë?
Në realitet, sindroma e kasolleve është një sindromë e përkoshme që me kalimin e kohës duhet të zhduket ose zvogëlohet me normalizimin e situatës së jashtme ose me përshtatjen ndaj situatës së re.Por agarofobia dhe sindroma e kasolles mund të themi që kanë disa simptoma të ngjashme , siç është dëshira për të mos dalë dhe qëndruar në shtëpi, e lidhur me një gjendje ankthi, agorafobia është një fobi e vërtetë që lind si rezultat i rrethanave të veçanta personale dhe që kërkon terapi specifike nga psikologu.
Është gjithmonë e këshillueshme, në rast se keni ankth për të dalë jashtë të zgjatur me kalimin e kohës ose nëse bëhet më intensiv, të kërkoni ndihmë nga një specialist psikolog në trajtimin e ankthit.
Përse nuk dua të shoh njeri dhe perse nuk dua të dal nga shtëpia?
Por pse ndodh sindroma kasolle dhe pse nuk duam të dalim nga shtëpia apo të takojmë njeri?
Shtëpitë tona janë bërë vendi ku mund të shpëtojmë nga virusi dhe të jemi të sigurt, ku ditët tona po rrjedhin tani me një rutinë të re të fituar në këto muaj dhe tani duhet të braktisim përsëri këtë rutinë për ta hedhur veten në një botë plot pasiguri dhe të rrezikshme pasi ende nuk e njohim mirë virusin dhe se ai mund të rikthehet .
Ne tashmë me shumë mundim u mësuam të mos dalim jashtë, dhe për këtë arsye fillojmë të imagjinojmë gjërat më të këqija për botën jashtë shtëpisë,për këtë arsye kemi: frika nga e ardhmja, nga sëmundja, nga rikthimi i virusit, nga marrja e vendimeve prej nesh , frikë të kemi një jetë jo të organizuar nga një autoritet(nga rregullat që na drejtonin autoritet mbi oraret e levizjeve)..
Për shumë njerëz këto frikëra janë më të forta dhe më të pakëndshme se mbyllja në një apartament të vogël.Por ka edhe një pikë tjetër. Shoqëria jonë është shoqëria e prodhimit dhe konsumimit,, dhe në shumë raste bllokimi na ka detyruar të ngadalësojmë, të jemi me të dashurit tanë dhe të rizbulojmë shtëpinë tonë. Shumë njerëz që kanë jetuar gjatë kësaj periudhe mirë për këtë arsye mund të hezitojnë të kthehen në jetën e përditshme kaotike, plot stres.
Si të kapërceni frikën e largimit nga shtëpia?
Siç thamë edhe më herët, sindroma e kasolleve nuk është një çrregullim i vërtetë, por një sindromë e lidhur me faktin se ne kemi qenë kaq të detyruar të qëndrojmë në shtëpi pa qenë në gjendje të dalim jashtë për shkak të koronavirusit, dhe tani kalimi i kufirit “të sigurt” na bën të ndjejmë frikë.
Frika në vetvete nuk është një gjë e keqe: na bën më të përgjegjshëm dhe të kujdesshëm dhe na ndihmon të respektojmë masat që autoritetet shëndetësore na japin. Për më tepër, lufta kundër frikës, kur e përjetojmë atë, bën që kjo ndjenjë të rritet edhe më shumë dhe të na paralizojë.Përkundrazi, është e rëndësishme ta pranoni atë, dhe të përpiqeni ta kapërceni atë duke provuar të dilni, por duke marrë me vete përgjegjësinë dhe masat e nevojshme.
Por si të dalim nëse ndjehemi të bllokuar nga ankthi?
Le të provojmë këto 4 hapa:
Ne mësojmë të dallojmë mundësinë e një fatkeqësie nga probabiliteti i lartë ose siguria se kjo me të vërtetë ndodh. Frika na bën të besojmë se më e keqja me siguri do të ndodhë me skenarë tragjikë dhe apokaliptikë. Por në realitet nuk thuhet se është kështu.
Është një mundësi, jo një siguri. Kjo nuk do të thotë që ne duhet të jemi të papërgjegjshëm dhe të minimizojmë situatën, por thjesht të pranojmë që ekziston mundësia dhe të kuptojmë që ne mund të mbrohemi duke respektuar masat paraprake dhe duke adoptuar sjellje të caktuara që synojnë promovimin e mbrojtjes dhe dëmtimin e përhapjes së virusit.
Ne duhet të kemi besim në sensin tonë të përbashkët, dhe në aftësitë e profesionistëve të kujdesit shëndetësor, si dhe për faktin se është e rëndësishme të mbani mend që shumica e njerëzve e kanë kapërcyer këtë virus me simptoma të buta.Hapi i dytë për të kapërcyer frikën është ruajtja e një ambienti paqësor në shtëpi.
Ne mendojmë se duke qenë në kontakt të ngushtë me dikë gjatë gjithë ditës, me siguri do të transmetojmë disponime dhe ndjenja te ky person. Prandaj ka shumë të ngjarë që nëse jetojmë në gjendje ankthi, ne do t’i kushtëzojmë anëtarët e tjerë të familjes duke i bërë ata të provojnë të njëjtat dyshime dhe emocione.
Është e rëndësishme të përpiqemi të racionalizojmë dhe mbrojmë të dashurit tanë edhe psikologjikisht, dhe nëse kemi frikë, le t’i ndihmojmë ata pa panik.Hapi i tretë është të ndryshoni këndvështrimin tuaj duke u përpjekur të eleminoni mendimet katastrofike me ato të tjera më racionale që na ndihmojnë të gjejmë një mënyrë për të jetuar me virusin. Për shembull, duke menduar se ka faza të ndryshme të ashpërsisë në lidhje me koronavirusin: shumë njerëz e kanë kaluar virusin në shtëpi, duke qenë në karantinë dhe në izolim me simptoma të buta, njerëz të tjerë janë shtruar në spital, por ata e kanë kapërcyer virusin falë angazhimin e mjekëve dhe të gjithë stafit dhe institucioneve të kujdesit shëndetësor.
Për më tepër, e gjithë bota po lufton me këtë sëmundje, duke kërkuar vaksinë dhe trajtim në kohën më të shkurtër të mundshme. Këto mendime do të na ndihmojnë të merremi më mirë me ato që po ndodhin, veçanërisht duke na kujtuar se nuk jemi vetëm.Hapi i katërt është të përpiqemi të kemi mendime pozitive dhe të “stërvitemi” në këtë drejtim.
Qëndrimi i mbyllur në shtëpi mund të na zmadhojë frikën dhe të na çojë në probleme më të këqija më vonë (të tilla si të çoni në disa fobi siç është agoraphobia). Përkundrazi, nëse bota e jashtme na frikëson, le të përpiqemi ta përballojmë atë në doza të vogla. Për shembull, ne provojmë ditën e parë, ne vetëm përpiqemi të zbresim shkallët dhe të kalojmë derën e përparme dhe pastaj të kthehemi.
Një hap i vogël që do të na lejojë të verifikojmë se bota është gjithmonë e njëjtë. Në ditën e dytë ne mundohemi të shkojmë pak më tej, mbase me një qëllim që do të na largojë pak nga frika, siç është hedhja e mbeturinave, etj. Cdo ditë pak më tej, për të normalizuar atë që po ndodh (por gjithmonë me vëmendje dhe duke respektuar masat paraprake!).
Efektet e bllokimit në trupin dhe mendjen tonë
Në përgjithësi, mbyllja në vetvete nuk ka pasoja të drejtpërdrejta në trupin tonë ose sistemin imunitar. Sidoqoftë, mund të ketë pasoja në gjendjen psikologjike që rrjedhin nga raste të ndryshme: nga ankthi për sëmundjen, në çdo marrëdhënie të tensionuar me anëtarët e familjes, në situata të vështira të bashkëjetesës dhe hapësirave, deri në vështirësi më të mëdha të mbajtjes në jetë të shkaqeve të çrregullimeve mendore ose fizike, ose shumë më tepër.
Nëse ndodhin disa nga këto kushte, stresi dhe ankthi i krijuar nga këto situata gjithashtu mund të dobësojnë dhe stresojnë trupin tonë dhe sistemin imunitar.Kjo është arsyeja pse është e rëndësishme të mos pretendojmë asgjë nëse ne ndjehemi të dobët psikologjikisht, por të përpiqemi të pranojmë dhe tejkalojmë frikën tonë, duke kërkuar ndihmë nga ata që janë pranë nesh apo edhe nga një psikolog që mund të na ndjekë në këto momente të vështira.
Në këtë periudhë bllokimi, terapia psikologjike në internet është shfaqur si një formë alternative e barabartë dhe funksionale ndaj terapisë tradicionale, e cila gjithashtu mund të kryhet nga distancë.
Çfarë ndyshimesh kanë ndodhur me ne pas karantinimit?
Situata që kemi përjetuar na bëri të reflektojmë se kush jemi dhe rolin që kemi dy brenda bashkësisë sonë, në shoqërinë tonë por edhe si qenie njerëzore. Nga këto reflektime, ka disa pika që duhet të përpiqemi gjithmonë t’i sjellim me vete, në mënyrë që ato të jenë ushqim për mendime dhe të na lejojnë të përballojmë gjërat në një mënyrë më të përgjegjshme dhe më të qetë:
Dobësia.–Ne nuk jemi të padurueshëm dhe ndonjëherë e harrojmë atë, por është e rëndësishme të mbani mend që të kujdeseni për veten, për ata rreth nesh dhe për mjedisin në të cilin jetojmë
Brendësia jonë. –Nuk është vetëm argëtim, është e rëndësishme të futemi thellë brenda vetes për të zbuluar dhe vlerësuar me të vërtetë gjërat e bukura në jetë, të tilla si heshtja, natyra, frymëmarrja jonë, të dëgjojmë rrahjet e zemrës sonë dhe shumë gjëra të tjera të vogla që mund të hap sytë tanë deri në pafundësi
.Solidariteti. –Është e rëndësishme të kujtojmë se jetojmë në një shoqëri dhe duhet ta ndihmojmë njëri-tjetrin.Masat shtrënguese na bënë të kuptojmë qe thjeshtësia është e mirë. Gjërat e thjeshta janë më të mirat, dhe sikur të duket si fjali klishe, të qenit i kënaqur me vetëm pak shpesh na bën të jetojmë më mirë.
Në këtë periudhë të izolimit dhe frikës kemi kuptuar se çfarë është dhe kush është i rëndësishëm në jetën tonë. Dhe ishte gjithçka shumë më e thjeshtë se nxitimi e kaosi që kishim në ditët tona e madje mendoj që të mos nxitojmë që krijojmë sërisht “jetën normale”. Do të jetë e rëndësishme të mbajmë mend këtë se ndyshe nuk kemi mësuar asgjë.
Shkruan: Sonila LUZI, Psikologe edukimi…
