Shkruan: Fatos SADIKU, Psikolog
Vështirësia në të lexuar quhet “disleksi”. Çrregullimi i disleksisë karakterizohet nga paaftësia për të dalluar dhe për të njohur shkronjat dhe fjalët, nga një lexim i ngadaltë, i pasaktë, i papërshtatshëm, si dhe nga paaftësia për të kuptuar pjesën e lexuar në kushtet e mungesës së dëmtimit të inteligjencës apo të deficiteve sensore.
Ky çrregullim mund të shfaqet vetëm ose me çrregullime të tjera si çrregullimet e të shkruarit (disgrafia), çrregullimet matematikore (diskalkulia) apo çrregullimet e të folurit. Çrregullimi shfaqet qartë me vajtjen e fëmijës në shkollë.
Shenjat gjithmonë lidhen me pamundësinë për të njohur shkronjat, fjalët, për t’i lexuar rrjedhshëm, për të kuptuar se çfarë lexohet. Në disa raste, fëmija mund të mos arrijë të mësojë as edhe se ku fillohet leximi i një fjale a fjalie. Ai mund ta nisë leximin nga mesi i fjalës, apo fjalinë nga fjala e mesit a e fundit, nuk ndjek dot rreshtin e shpesh i kapërcen rreshtat pasi nuk njeh shenjat e pikësimit.
Fëmijët disleksikë përgjithësisht i mbajnë librat shumë afër fytyrës, ankohen nëse drita u bie mbi libër, ngrenë kokën shpesh gjatë leximit dhe hedhin shikimin larg faqes së librit. Ata e shikojnë faqen e librit me një sy dhe ankohen se u “zhduken” ose “u lëvizin” shkronjat.
Ndonjëherë u ndodh t’i shikojnë më mirë shkronjat kur sfondi i shkronjave është me ngjyrë (jo i bardhë). Të lexuarit e tyre është plot gabime: gabojnë në njohjen e shkronjave, ngatërrojnë shkronja të ngjashme, pengohen dhe rifillojnë disa herë të lexuarit nga e para, fërkojnë sytë, ankohen se nuk kuptojnë atë që lexojnë dhe, jo rrallëherë, ankohen se kanë dhimbje koke.
Ata dukshëm nuk i lëvizin sytë natyrshëm horizontalisht përgjatë rreshtave. Përkundrazi, sytë e tyre lëvizin lart e poshtë, ose për të parë përgjatë rreshtit; u duhet të lëvizin kokën dhe të ndjekin me gisht atë që lexojnë. Shumë shpejt, fëmija fillon të ndjejë ankth, turp, inat ndaj vetes dhe mësueses, frustrim të vazhduar, e deri në zemërim konstant, vetvlerësim të ulët dhe depresion.
Shkruan: Fatos SADIKU, Psikolog
(Burimi: Save the Children)
